Als relatief ‘jonge’ sector heeft de offshore windenergiesector veel nieuwe uitdagingen. Niet alleen op het gebied van technische innovaties en arbeidsomstandigheden, maar ook omdat het personeel vaak divers is met bijkomstige taalbarrières. Hoe garandeert u de veiligheid en gezondheid van uw werknemers? En welke belangrijke risico’s en maatregelen worden genoemd in de nieuwste onderzoeken? In dit artikel gaan we in op de uitdagingen rondom een effectief arbobeleid in de offshore windenergiesector.
Een grote branche met veel ontwikkeling
De windenergiesector is wellicht wel een van meest belangrijke branches voor de toekomst van ons leefgebied. In 2019 ondertekende Hans Timmer, voorzitter van de WindEnergie Associatie, dan ook het klimaatakkoord namens meer dan 300 bedrijven actief in de windenergie. Deze ontwikkeling en een succesvolle energietransitie zijn natuurlijk tegelijkertijd afhankelijk van de bijdrage van de windenergiesector. Daarnaast zorgt windenergie ervoor dat Europa minder afhankelijk wordt van olie en gas uit andere werelddelen. Hoewel in 2019 het grootste deel van de productie van elektriciteit nog door windmolens van het land kwam in Nederland, verplaatst de sector steeds meer naar op zee. En dat brengt andere veiligheidsrisico’s met zich mee. Als relatief ‘jonge’ sector heeft de offshore windenergiesector dus ook te maken met veel uitdagingen op het gebied van arbobeleid. De offshore windenergiesector zit volop in ontwikkeling:
De windenergiesector op zee wordt belangrijker omdat er meer elektriciteit kan worden opgewekt. De redenen? Op zee waait de wind harder en er kunnen grotere molens worden neergezet.
Omdat de windenergiesector in vergelijking met andere branches een relatief jonge sector is en wereldwijd snel groeit, zijn er veel nieuwe technische innovaties. Denk bijvoorbeeld aan grotere omvang en vermogen van windturbines, de ontwikkeling van nieuwe werkschepen en nieuwe funderingsconstructies. Om de veiligheid van werknemers te garanderen moet er dus ook vaker worden gekeken naar nieuwe potentiële risico’s.
Welke uitdagingen in de windenergiesector op zee?
Heeft u goed zicht op alle uitdagingen in de sector? De offshore windenergiesector is een jonge sector die gekenmerkt wordt door snelle groei, kostendruk en instroom van nieuwe medewerkers. Omdat het veiligheidsniveau van werken op zee in ‘oudere’ sectoren als olie en gas hoog is, zijn de verwachtingen in de windsector ook hoog. Een grote uitdaging is daarom om dit niveau te evenaren en vast te houden in deze nieuwe sector. Met betrekking tot de veiligheid van werknemers en het opstellen en uitvoeren van een goed arbobeleid zijn daarom verschillende uitdagingen:
Wanneer het windpark opgebouwd en in gebruik is, bestaan er voornamelijk operationele en onderhoudstaken. Belangrijke risico’s zitten dan bijvoorbeeld in transport naar en werk op de arbeidsplaats vanwege de hoogte. Er zijn hieromtrent verschillende eisen gesteld met betrekking tot veiligheid. Een extra risico is dat winching area’s, locaties waar personeel en materieel afgezet kunnen worden zonder dat de helikopter landt, niet aan dezelfde eisen gebonden zijn als bij formele landingsplaatsen.
Er is nog weinig ervaring met het verwijderen van windparken. Met een geschatte levensduur van ongeveer 25 tot 30 jaar worden de eerste windparken op zijn vroegst over ongeveer tien jaar verwijderd. De verwachting is dat de risico’s niet anders of groter zijn ten opzichte van de opbouwfase.
De vraag rijst naar het potentieel voor standaardisatie en industrialisatie van de windturbines. Ook als het gaat om de toeleveringsketen die betrokken zijn bij productie, transport en installatie. Als het vermogen van turbines blijft veranderen en de grootte van offshore windturbines veel verschilt tussen bedrijven, is het namelijk moeilijk om schaalvoordelen te realiseren door standaardisatie van het ontwerp en componenten voor onder andere windturbines, draagconstructies en installatieapparatuur.
Welke aspecten hebben invloed op de veiligheid?
Op wat voor manieren kunt u de veiligheid van uw werknemers het beste garanderen? Er zijn verschillende aspecten in de offshore windenergiesector die invloed hebben op de veiligheid en gezondheid van personeel. De Staatstoezicht op de Mijnen onderzocht dit in de Staat van de sector Windenergie op zee en doet op basis hiervan ook aanbevelingen als het gaat om de verbetering van arbeidsomstandigheden. Een aantal punten die hierbij naar voren kwamen:
De windsector is een jonge bedrijfstak met snelle ontwikkeling. Dit maakt het mogelijk om veiligheidsaspecten direct mee te nemen in de ontwikkelingen en deze een integraal onderdeel van het proces te maken.
Kostenreductie. Omdat de windenergie een competitieve sector is, staat de gehele keten onder kostendruk. Hierbij gaat het niet alleen om windturbines, maar ook installatie- en transportschepen en alle toeleveranciers. Hierbij ontstaat het risico dat het streven naar kostenreductie de veiligheidseisen schendt. De Global Wind Energy Council publiceerde onlangs een rapport over de prijsconcurrentie bij de toeleveringsketen van windturbinegeneratoren. Om uw strategie rondom kostenreductie te faciliteren is het daarom belangrijk goed zicht te houden op de veiligheidsrisico’s met behulp van experts.
Veiligheid van computergestuurde schepen. Een ontwikkeling die nog in de kinderschoenen staat is het automatisch in positie houden van schepen, oftewel dynamic positioning (DP). Op den duur zal hiermee bijvoorbeeld een service schip volautomatisch windturbines kunnen benaderen.
Er zijn steeds meer geavanceerde hulpmiddelen die tijdens de installatie van windturbines worden toegepast. Hierdoor wordt het mogelijk om in erg slecht weer door te kunnen werken. Dit kan leiden tot een toename van risico’s tijdens het werk als hogere golven en hogere windsnelheden.
Uitdagingen in personeel en uitvoerders
Een snel groeiende sector betekent ook een instroom aan nieuwe werknemers. Om de vraag naar werknemers bij te benen werven veel bedrijven daarom ook internationaal. Het personeel bestaat dan ook vaak uit werknemers met verschillende voertalen en opleidingen. Daarnaast zijn er veel bedrijven en werknemers met elk hun eigen werkzaamheden betrokken bij de installatie en het gebruik van een windpark. Zo kan u te maken krijgen met verschillende werkprocessen, -veiligheidsculturen en werkervaring die door elkaar heen kunnen lopen. Heeft u ook een divers personeel? Om gezamenlijke veilige werkomstandigheden in stand te houden kunnen dit extra aandachtspunten zijn van invloed:
Indien het personeelsbestand divers is, wordt het aanbevolen extra begeleiding in te zetten om communicatieproblemen door taalbarrières voor te zijn.
Er moet gezorgd worden voor adequate opleidingen en opleidingseisen.
Het is belangrijk dat goede veiligheidsprocedures nageleefd worden.
Goede verdeling van werk- en rusttijden voor optimaal vitaal werken.
Handhaving en controles omtrent arbowetgeving
Is de veiligheid goed op orde in uw bedrijf? De Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) voert geregeld inspecties uit op zee met betrekking tot het naleven van de Wet windenergie op zee en de Waterwet. Vaak worden deze inspecties gecombineerd met controle in het kader van de Arbowet en het arbobeleid dat uw bedrijf voert. Veilig en gezond werken heeft een hoge prioriteit, of dat nu is tijdens de bouw, bij het onderhoud aan de windturbines of in de toekomst gedurende het afbreken van een windpark.
Om de veiligheid van uw werknemers te waarborgen is het daarom belangrijk dat veiligheidsregels goed nageleefd worden en up-to-date zijn. Een ongeluk zit in een klein hoekje wanneer er in de praktijk soms wel eens korte stappen overgeslagen worden door een werknemer.
Om risico’s in zicht te krijgen en effectief te beperken kunt u vaker de verplichte RI&E en periodiek medische onderzoeken voor personeel inzetten.
Omdat de windenergiesector zo specialistisch en innovatief is wordt aanbevolen in zee te gaan met een arbodienst of arbodeskundigen die expertise en ervaring hebben in deze sector. Zo komt u niet voor onverwachte boetes of veiligheidsproblemen te staan.
Effectief arbobeleid in de windenergiesector
Binnen de windenergiesector wordt vaak zwaar werk geleverd. Zweten voor een goed doel is mooi, maar het is ook van belang dat de veiligheidsregels in orde zijn. Een effectief arbobeleid zorgt ervoor dat uw werknemers duurzaam inzetbaar zijn en minder kwetsbaar voor beroepsziektes. Jaarlijks worden namelijk nog steeds rond de 20.000 werknemers ziek of (deels) arbeidsongeschikt door arbeidsomstandigheden. De noodzaak voor risicoanalyses en adequaat uitgevoerde keuringen is daarom hoog. Bij een effectief arbobeleid horen verschillende (door de Arbowet verplichte) onderdelen:
Een actueel RI&E, waarbij risico’s op de veiligheid en gezondheid van uw werknemers in kaart worden gebracht en een effectief plan van aanpak kan worden opgesteld.
Voorlichting en instructie: In de offshore sector is het ontzettend belangrijk dat u uw werknemers regelmatig voorlichting, onderricht en instructies geeft over veilig en gezond werken en daarop zelf toezicht houdt.
Bedrijfshulpverleners, oftewel BHV’ers, moeten ten alle tijde aanwezig zijn.
Preventiemedewerker: Ieder bedrijf is verplicht een preventiemedewerker aan te wijzen. Hij of zij heeft de taak om bij te dragen aan gezond en veilig werken binnen het bedrijf.
Contract met bedrijfsarts voor preventie van verzuim en ongevallen en bij begeleiding van uw zieke werknemers.
Contract met arbodeskundigen: Om een doeltreffend arbobeleid te voeren is het belangrijk de juiste expertise van deskundigen in te zetten. Zoals een arbeidshygiënist, hogere veiligheidskundige of arbeid- en organisatiepsycholoog.
Medische keuringen: Omdat er veel risico’s spelen binnen het werk van de windenergiesector op zee is het belangrijk dat medische keuringen door ervaren gecertificeerde keuringsartsen worden uitgevoerd.
De RI&E actualiseren?
In de regel moet de RI&E altijd actueel zijn. Als u werkmethodes of de werkplek verandert, moet de RI&E dan ook weer geactualiseerd worden. Met het sterk innovatieve karakter van de windenergiesector kan het zijn dat u vaker te maken heeft met dit soort vernieuwingen. Denk bijvoorbeeld aan het installeren van nieuwe offshore windturbines of nieuwe funderingsconstructies.
Welke medische keuringen moet u uitvoeren in de windenergiesector?
Met veel risico’s op de werkplaats zijn er vaak verschillende medische eisen om bepaalde functies uit te mogen voeren. Als onderdeel van het sollicitatieproces zijn uw toekomstige werknemers daarom vaak verplicht medische keuringen te ondergaan. Deze medische keuringen moeten altijd uitgevoerd worden door gecertificeerde keuringsartsen. Voor de offshore keuringen gelden de NOGEPA- en/of OGUK-richtlijnen. Offshore medische keuringen bestaan vaak uit de volgende onderdelen:
Identiteitscheck
Vragenlijst
Biometrisch onderzoek (meten van hartslag, bloeddruk, lengte en gewicht)
Lichamelijk onderzoek
Oogonderzoek
Gehooronderzoek
Longfunctietest
Urinetest
ECG in rust
Schoudermeting
Additionele medische keuringen zoals:
Duiken
Noodhulp bieden en reddingsoefeningen
Werken op hoogte
Takeaways
De windenergiesector wordt gekenmerkt door innovatie, kostengroei en een instroom van nieuwe werknemers. De balans zoeken tussen kostenreductie en het garanderen van de veiligheid en kwaliteit is daarom een groot topic.
Omdat er vaak personeelstekort is bij windparken wordt internationaal geworven. Zorg dat u een sterk beleid rondom communicatie heeft om taalbarrières op te lossen.
Op een werkplaats als een windpark zit een ongeluk in een klein hoekje. Het correct opvolgen van de veiligheidsregels door uw werknemers is dan extra belangrijk.
Om een effectief arbobeleid te garanderen in een specialistische sector als de offshore windenergie is het sterk aanbevolen in zee te gaan met een ervaren arbodienst of arbodeskundigen.
Medische keuringen door gecertificeerde artsen zijn belangrijk om te garanderen dat uw personeel het werk aankan en kan uitvoeren.
Download de RI&E Checklist
Ontdek waar uw bedrijf aan moet voldoen en download deze gratis checklist.
