De definitie van werkstress in de maritieme sector

Werkstress is een actueel probleem dat zich voordoet in alle sectoren in Nederland. De maritieme sector vormt hier geen uitzondering op, al doet de heersende machocultuur ons soms anders geloven. U zou kunnen zeggen dat werkstress bijna inherent is aan de aard van het werk in de maritieme sector. Maar hoe ziet die werkstress er precies uit bij maritiem personeel?

Wat is werkstress? 

Werkstress is stress die zich voordoet in het werk of stress die veroorzaakt wordt door het werk. De oorzaken van werkstress liggen niet altijd alleen in het werk. Vaak gaat het om een combinatie van factoren in het werk, het privéleven en de persoonlijkheid. 

Stress hoeft niet altijd een probleem te zijn. Het is een natuurlijke en gezonde reactie van ons lichaam op spannende situaties. Het is in bepaalde situaties ook nodig, omdat het ervoor zorgt dat we alerter zijn en ons beter kunnen concentreren. Stress wordt pas een probleem wanneer het langere tijd aanhoudt, zonder dat er tijd is om ervan te herstellen. We zijn er niet op gemaakt om continu stress te ervaren. Uiteindelijk breekt dit ons op, mentaal en lichamelijk. In deze blog bedoelen we met werkstress de ongezonde en langdurige vorm van stress, die onwenselijk is en tegen ons werkt.

Wat zijn de (mogelijke) gevolgen van werkstress

Stress zorgt voor een zogenaamde fight or flight reactie in ons lichaam. De ademhaling versnelt, spieren spannen zich aan, de bloeddruk en hartslag gaan omhoog. Er is een gevoel van paniek. Het lichaam maakt de stresshormonen adrenaline en cortisol aan en wordt minder gevoelig voor pijn. De zintuigen worden scherper. Dit alles stelt ons in staat om snel te kunnen vechten of vluchten in een bedreigende situatie. Een handige functie van het lichaam dus, wanneer dat nodig is. Als dit echter een continue staat van zijn wordt, komt het lichaam niet meer tot rust en dient het ons niet langer. We worden er letterlijk ziek van.

Werkstress kan, wanneer het te lang voortduurt en er geen actie wordt ondernomen, vervelende gevolgen hebben. Het kan zorgen voor:  

• Lichamelijke klachten als hoofdpijn, pijn aan arm,nek en schouders;
• Vermoeidheid en slapeloosheid;
• Weinig energie;
• Minder werkplezier;
• Lagere productiviteit;
• Problemen in de thuissituatie; 

In het uiterste geval leidt werkstress tot ziekteverzuim en/of een burn-out. Dit komt veel voor. Volgens TNO hebben maar liefst 1,3 miljoen Nederlanders last van burn-out klachten.

Werkdruk vs. werkstress 

De termen werkdruk en werkstress worden vaak door elkaar gebruikt. Ze betekenen echter niet hetzelfde. Werkdruk gaat over de hoeveelheid en complexiteit van het werk dat gedaan moet worden. Werkdruk kan leiden tot werkstress, maar dat hoeft niet. Dezelfde werkdruk kan bij de één wel tot werkstress leiden en bij de ander niet. Dat is afhankelijk van verschillende factoren. Denk aan: 

• Sociale steun van collega’s, leidinggevende en familie/vrienden; 
• Faciliteiten om het werk goed te kunnen uitvoeren (bijv. ICT);
• De mate van ervaring met bepaalde taken;
• Leeftijd; 
• De privésituatie;
• Herstelmogelijkheden;
• Werktevredenheid. 

Dit zijn slechts een aantal voorbeelden die invloed (kunnen) hebben op hoe werkdruk ervaren wordt door een individuele werknemer. Als werkgever is het goed om u ervan bewust te zijn dat iedere werknemer in dit opzicht uniek is en dat u oog moet hebben voor de persoonlijke omstandigheden van elk individu. 

Hoe ziet werkstress eruit in de maritieme sector?

Door het taboe dat er nog steeds op heerst, kan het lijken alsof werkstress in de maritieme sector niet of nauwelijks voorkomt. Niets is minder waar. Dat het niet altijd zichtbaar en bespreekbaar is, betekent niet dat het niet bestaat. 

Werkstress is een groeiend probleem door alle sectoren; de maritieme sector vormt daar geen uitzondering op. Stress uit zich echter niet in elke sector hetzelfde. 

Machocultuur

In de maritieme sector is de machocultuur nog altijd overheersend. Dit is niet verrassend, gezien de barre omstandigheden waaronder veel werknemers hun werk uitvoeren. Toch dient dit de sector niet altijd. Bijvoorbeeld als het gaat om het bespreekbaar maken van werkstress. Doordat het moeilijk bespreekbaar is, zijn werknemers zich niet altijd bewust van de symptomen ervan. En zo herkennen zij stress vaak niet bij zichzelf en hun collega’s. Het komt dan pas naar voren wanneer een werknemer echt niet meer verder kan en door lichamelijke en psychische klachten gedwongen wordt te stoppen. Verzuim – vaak langdurig – is dan meestal niet meer te voorkomen. 

Hoe uit werkstress zich bij maritieme werkers?

Eerder in deze blog hebben we beschreven hoe stress zich kan uiten. Dit is uiteraard voor maritieme werkers niet anders. De uitdagende en gevaarlijke omstandigheden waarin werknemers zich dikwijls bevinden, vergroten echter het risico op werkstress. 

We zien daarnaast in deze sector een aantal specifieke uitingen van stress, zoals: 

• vroegtijdig pensioen;
• meer ongevallen;
• excessief alcoholgebruik;
• drugsgebruik.

De gevolgen van werkstress voor de bemanning

Wanneer werknemers op zee te kampen hebben met werkstress, kan dit allerlei gevolgen hebben. Voor de werknemer zelf, maar ook voor de rest van de bemanningsleden. Samenwerking is essentieel op zee. Bemanningsleden moeten op elkaar kunnen bouwen en elkaar blindelings kunnen vertrouwen in gevaarlijke situaties. Wanneer één werknemer lijdt onder werkstress, heeft dit mogelijk gevolgen voor de hele bemanning. Bijvoorbeeld in de vorm van: 

Verstoorde werknemersrelaties

Wanneer werknemers onderling niet het gevoel hebben dat ze op elkaar kunnen bouwen, kan dit leiden tot irritaties en conflicten. Het vertrouwen wordt minder. Hierdoor neemt de stress bij andere werknemers ook toe. Zo verspreidt werkstress zich als een virus door de bemanning.

Verminderde stabiliteit

Doordat het arbeidsverloop verhoogd wordt door werkstress, verandert het de teamsamenstelling vaker. Nieuwe medewerkers moeten worden ingewerkt; vertrouwen moet steeds opnieuw worden opgebouwd. Dit zorgt voor een lager gevoel van stabiliteit en daarmee een verhoogd risico.

Meer ongevallen

Dit is een uiting van stress die zich voordoet bij de individuele werknemer, maar uiteraard ook bij het bemanningsteam als geheel. Wanneer één medewerker oververmoeid, geagiteerd en niet scherp is, heeft dit gevolgen voor de veiligheid van het hele team.

Wat betekent werkstress voor u als werkgever?

Werkstress heeft niet alleen gevolgen voor werknemers, maar zeker ook voor u en uw bedrijf. Werkstress zorgt voor: 

Hoog arbeidsverloop

Ook voor u heeft dit uiteraard vervelende gevolgen. U moet steeds nieuw personeel werven en opnieuw investeren in het inwerken van nieuwe medewerkers. Bovendien verliest u, samen met de vertrekkende medewerker, al diens kennis en ervaring.

Alles bij elkaar opgeteld kost een hoog arbeidsverloop u een hoop geld en energie.

Hoge verzuimkosten

Werkstress is een grote veroorzaker van ziekteverzuim onder werknemers. Gemiddeld kost een zieke werknemer al gauw €300 per dag. Daarnaast krijgt u te maken met re-integratie, waar nog eens veel geld en tijd mee gemoeid is.

Imagoschade

Hoge stressniveaus en veel ongevallen zorgen voor een slechter imago voor uw bedrijf en voor de sector als geheel. Dit heeft onder andere als consequentie dat u moeilijk nieuw personeel werft. 

Wat kunt u als werkgever doen? 

Werkstress in de maritieme sector lijkt onvermijdelijk en onlosmakelijk verbonden met de aard van het werk. Toch kunt u als werkgever wel degelijk iets doen om werkstress te verminderen en de impact ervan te verkleinen. Wilt u weten wat u kunt doen? Lees dan onze blog hierover.

Takeaways

• Werkstress is stress die zich voordoet in of veroorzaakt wordt door het werk.
• Werkstress kan grote gevolgen hebben voor maritiem personeel, vanwege de gevaarlijke omstandigheden van het werk. 
• De heersende machocultuur in de maritieme sector maakt het moeilijk om werkstress te bespreken en te herkennen.
• Werkstress onder werknemers heeft voor u als werkgever ook gevolgen. Het zorgt onder andere voor een hoog arbeidsverloop, hoge verzuimkosten en slechter imago.