Voorkomen van langdurig ziekteverzuim in de zware industrie: tips voor werkgevers

Het ziekteverzuim in de zware industrie ligt structureel hoog en blijft daarmee een belangrijk aandachtspunt voor werkgevers. Volgens de meest recente cijfers van het CBS bedroeg het verzuim in de industrie in 2024 gemiddeld 6,1%, met pieken van 6,5% in het eerste kwartaal en 6,4% in het vierde kwartaal. Daarmee is de sector, na de zorg,  een van de koplopers als het gaat om verzuim. Voorkomen van langdurig ziekteverzuim in de zware industrie is dan ook een prioriteit. In de zware industrie zijn gezondheidsrisico´s die kunnen resulteren in langdurig verzuim aan de orde van de dag: zware fysieke belasting, werken met machines, ploegendiensten, lawaai en hitte. Langdurig ziekteverzuim in de zware industrie is daardoor niet alleen een personeelsprobleem, maar ook een strategisch risico voor bedrijfscontinuïteit en productiviteit.

In deze blog leest u hoe u met gerichte maatregelen langdurig ziekteverzuim in de zware industrie kunt voorkomen, onderbouwd met actuele cijfers, praktijkvoorbeelden en bruikbare tips.

Waarom langdurig ziekteverzuim in de zware industrie extra aandacht vereist

De zware industrie omvat sectoren zoals metaalproductie, machinebouw, (petro)chemie, transport en energie. De risico’s voor fysieke overbelasting zijn hier bovengemiddeld hoog. Uit de Factsheet Fysieke arbeidsbelasting 2024 van TNO/CBS blijkt dat:

• 37% van alle werknemers fysiek belastend werk doet;
• in de industrie ligt dit percentage op maar liefst 50%;
• 59% van alle werknemers kampte het afgelopen jaar met klachten aan het bewegingsapparaat;
• een op de vijf werkgerelateerde verzuimdagen is direct toe te schrijven aan lichamelijk belastend werk.
  

Daarnaast heeft 38% van de werknemers met een beroepsziekte een aandoening aan het bewegingsapparaat. Werkgevers betalen jaarlijks naar schatting €1,5 miljard aan loondoorbetaling voor verzuim als gevolg van fysieke klachten. Kortom: langdurig ziekteverzuim in de zware industrie vraagt om gerichte preventie op de werkvloer.

Oorzaken van langdurig ziekteverzuim in de zware industrie

Langdurig ziekteverzuim in de zware industrie ontstaat zelden plotseling. Vaak gaat het om een opstapeling van fysieke en psychosociale factoren. De belangrijkste oorzaken zijn:

Fysieke overbelasting

In de industrie komen tillen, trekken, duwen en werken in ongemakkelijke houdingen dagelijks voor. Klachten aan rug, schouders, nek en knieën zijn dan ook wijdverbreid. Machines en gereedschappen geven bovendien vaak trillingen af, wat bijdraagt aan klachten aan handen en armen (KANS-klachten).90

Trillingen en schokken 

In de zware industrie werken veel medewerkers dagelijks met voertuigen en machines die lichaamstrillingen of hand-armtrillingen veroorzaken. Deze vormen van fysieke belasting verhogen het risico op klachten aan rug, nek, schouders en armen. Wat veel werkgevers niet weten: er bestaat geen veilige blootstellingsdrempel. De grenswaarden in de Arbowet zijn slechts minimumnormen. Wilt u langdurig ziekteverzuim in de zware industrie echt terugdringen, dan is het raadzaam om verdergaande maatregelen te nemen.

Wat kunt u doen om gezondheidsrisico’s te beperken?

• Investeer in trillingsarme middelen: kies bij aanschaf van gereedschappen of voertuigen altijd voor varianten met lage trillingswaarden/.
• Onderhoud arbeidsmiddelen goed: laat bestuurdersstoelen, veringen en aandrijvingen regelmatig controleren en afstellen.
• Optimaliseer de werkomgeving: zorg voor vlakke ondergronden en verlaag waar mogelijk de rijsnelheid van intern transport.
• Beperk blootstelling: wissel taken af en las voldoende pauzes in, zeker bij taken die gepaard gaan met veel trillingen.
• Gebruik ondersteunende middelen: denk aan handschoenen die de doorbloeding ondersteunen of hydraulische systemen die trillingen reduceren.
• Zet in op voorlichting: maak medewerkers bewust van de risico’s en het belang van preventie bij trillend werk.
  

Door gericht te investeren in het beperken van trillingen en schokken, vergroot u niet alleen de duurzame inzetbaarheid van uw personeel, maar voorkomt u ook langdurig ziekteverzuim in de zware industrie.

Emotionele en mentale belasting

Naast fysieke belasting blijkt ook psychosociale arbeidsbelasting (PSA) een belangrijke factor. Denk aan werkdruk, ploegendienst, conflicten op de werkvloer en gebrek aan autonomie. Volgens de NEA 2023 ervoer 16% van de werknemers burn-outklachten. In de industrie zijn dat er bovengemiddeld veel.

Gebrekkige afstemming tijdens werving en onboarding

Een verkeerde match tijdens het wervingstraject leidt vaak tot uitval. Kandidaten zijn fysiek of mentaal niet voorbereid op ploegendiensten of zware belasting. Ook een gebrekkig inwerktraject zorgt voor snelle overbelasting of demotivatie.

Praktische maatregelen om langdurig ziekteverzuim in de zware industrie te voorkomen

1. Pak fysieke belasting structureel aan (TOP-strategie)

Gebruik de bewezen TOP-aanpak:

• technisch: tilhulpmiddelen, verstelbare werkbanken, exoskeletten;
• organisatorisch: taakroulatie, pauzes, aangepaste werkdruk;
• persoonsgericht: tiltraining, coaching, leefstijlinterventies.
  

Zorg dat risico’s zijn geïnventariseerd via een RI&E en werk met een Plan van aanpak. De Wegwijzer Fysieke Belasting biedt hiervoor praktische handvatten.

2. Investeer in werving, onboarding en opleiding

Zoals Pro Industry laat zien, begint verzuimpreventie bij het aannemen van de juiste kandidaat. Hun aanpak reduceerde het ziekteverzuim naar minder dan 3%. Succesfactoren:

• selectie op belastbaarheid en motivatie;
• intensieve begeleiding in de eerste werkmaanden;
• continue bijscholing en ontwikkelmogelijkheden.

3. Maak mentale gezondheid bespreekbaar

Creëer een cultuur waarin medewerkers fysieke en mentale klachten durven te benoemen. Zet HR in als vertrouwenspersoon, biedt anonieme hulplijnen of trainingen in stressherkenning aan.

De rol van sociale cohesie bij het terugdringen van langdurig ziekteverzuim

Een sterke sociale cohesie kan het ziekteverzuim op de werkvloer verminderen. In teams waar collega’s zich gezien en gewaardeerd voelen, is de drempel om open te zijn over klachten lager.

Wat kunt u doen als werkgever?

• Organiseer informele teambijeenkomsten.
• Stimuleer onderling aanspreekgedrag en mentorschap.
• Geef leidinggevenden training in empathisch leiderschap.
• Benoem successen, geef complimenten.

Inclusieve werkrelaties en duurzame inzetbaarheid

Langdurig ziekteverzuim in de zware industrie wordt versterkt door uitsluiting of ongelijke behandeling. Volgens het SCP leidt ervaren discriminatie tot minder werkplezier. De kans is erg groot dat op den duur dat zich vertaald in ziekteverzuim..

Aanbevolen maatregelen:

• implementeer diversiteitstrainingen;
• bied flexibele werktijden en ouderschapsvoorzieningen;
• zorg voor transparante doorgroeimogelijkheden;
• richt veilige feedback kanalen in.
  

Zo bouwt u aan een organisatie waar iedereen zich betrokken en erkend voelt – essentieel voor duurzame inzetbaarheid.

Praktijkcase: ENGIE Centrale Prefabricage laat zien dat het werkt

Een inspirerend voorbeeld is de werkplaats van ENGIE Centrale Prefabricage in Dordrecht. Met zo’n 120 lassers en fitters is fysieke belasting hier aan de orde van de dag.

Wat doet ENGIE?

• Tilhulpmiddelen, lichte helmen en lasmanipulatoren.
• Taakroulatie en aanpasbare werkplekken.
• PMO’s, leefstijlcoaching en exoskeletten zoals het ‘Laevo’.
• Een leerschool in samenwerking met GOFLEX om gezondheid en veiligheid te integreren in vakopleiding.
  

Lasser Gerard: “Dankzij het exoskelet en aangepaste taken kan ik blijven werken ondanks mijn rugproblemen.”

Analyse: langdurig of juist frequent verzuim?

Bij ziekteverzuim wordt vaak alleen gekeken naar lange uitval, maar uit analyses blijkt dat juist frequent kortdurend verzuim in de industrie een voorbode is van structurele uitval. Signaleren en ingrijpen in deze vroege fase is cruciaal. Houd verzuimdata dus nauwkeurig bij en grijp vroeg in bij patronen.

Conclusie

Langdurig ziekteverzuim in de zware industrie is een taai en kostbaar probleem, maar met gerichte aandacht goed te beïnvloeden. Belangrijk is een integrale benadering waarin fysieke belasting, mentale fitheid, sociale cohesie en inclusie samenkomen. Combineer techniek, beleid en menselijk contact – en voorkom dat verzuim ontspoort.

Takeaways

• Ziekteverzuim in de industrie lag in 2024 gemiddeld op 6,1%.
• 50% van de werknemers in de industrie doet fysiek belastend werk.
• Eén op de vijf verzuimdagen is gerelateerd aan lichamelijke belasting.
• Combineer technische, organisatorische en persoonsgerichte maatregelen.
• Werk aan sociale cohesie en inclusieve werkrelaties.
• Investeer in preventie, opleiding en mentale gezondheid.
• Analyseer frequent verzuim als voorspeller van langdurige uitval.
  

Wilt u weten hoe u langdurig ziekteverzuim in de zware industrie in uw organisatie kunt aanpakken? Neem dan contact met ons op voor een vrijblijvend adviesgesprek. Samen zorgen we voor fitte, gemotiveerde en inzetbare medewerkers.