Hoe werkgevers kunnen helpen bij het omgaan met werkstress in de offshore industrie

In juni 2022 stond er een artikel in De Standaard over een jonge hoogspanningswerker, werkzaam in de offshore sector. De werknemer beschrijft hoe, na een bedrijfsovername, een combinatie van factoren ervoor zorgt dat werkstress zich opbouwt en uiteindelijk leidt tot een burnout. Verminderd gevoel van veiligheid, grotere risico’s op de werkvloer, hogere werkdruk en onbegrip bij leidinggevenden dragen allemaal bij aan een groeiend gevoel van stress. Door het taboe dat bovendien nog steeds op het onderwerp rust, is het voor de werknemer bijna onmogelijk om de signalen bij zichzelf te herkennen. En het zorgt er vervolgens voor dat hij op weinig begrip kan rekenen van zijn werkgever en collega’s. Zonde, want dit alles zorgde ervoor dat werkstress bij deze werknemer uiteindelijk – onnodig – uitmondde in een burnout. Bovendien heeft het niet bijgedragen aan een snel en efficiënt herstel van de klachten.

Hoe kunt u als werkgever tóch voorkomen dat uw werknemers te lijden hebben onder werkstress? 

Wat is werkstress? 

Werkstress is stress die zich voordoet in of door de werksituatie. Werkstress kan allerlei oorzaken hebben, zowel binnen als buiten de werksituatie. Vaak gaat het om een combinatie van privé-, werk- en persoonlijkheidsfactoren. Zo kan (te) hoge werkdruk een rol spelen, maar ook een heftige gebeurtenis in de privésfeer of een persoonlijkheidskenmerk zoals perfectionisme. Wanneer werkstress lange tijd aanhoudt, kan dit resulteren in een burn-out, met alle gevolgen van dien.

Lees ook onze blog over het ontstaan en de preventie van werkstress.

Werkstress in cijfers

Werkstress is een groeiend probleem in Nederland. Wat zeggen de statistieken hierover? Een aantal cijfers:

• Burn-out is nog steeds beroepsziekte nummer 1 in Nederland en 40% van de werkgevers ziet werkdruk als een groot arbeidsrisico.

• Van het totale aantal verzuimdagen, wordt ongeveer een derde veroorzaakt door psychische klachten; daarvan is 21% stressgerelateerd. Van het totale langdurige verzuim (d.w.z. meer dan zes weken) wordt 30% veroorzaakt door stress;
• 37% van het verzuim door werk in 2021 werd veroorzaakt door werkdruk/werkstress;
• In 2021 verzuimden werknemers 11 miljoen dagen wegens werkstress. In 2020 waren dit nog 9,4 miljoen dagen.
• In 2020 waren de verzuimkosten wegens werkstress per werknemer €11.000. De totale verzuimkosten voor werkgevers wegens werkstress waren €2,8 miljard. 
• Verzuim wegens werkstress is veruit de duurste verzuimreden; het is goed voor 43% van alle verzuimkosten.

Werkstress in de offshore sector

Ook de offshore sector ontkomt niet aan het groeiende probleem van werkstress. Het verhaal uit de inleiding hierboven is helaas geen uitzondering in de sector, vanwege de unieke risicofactoren die zich hier voordoen. Welke risicofactoren zijn dit precies?  

Gevaarlijke werkomstandigheden

De omstandigheden op een offshore werkplaats worden omschreven als gevaarlijk, zwaar en isolerend. Het werken in de offshore sector brengt risico’s met zich mee en werknemers bevinden zich regelmatig in gevaarlijke situaties. Dit is enerzijds wat het werk voor veel werknemers aantrekkelijk maakt. Anderzijds kan dit gevoel van onveiligheid en dreigend gevaar een grote bron van stress zijn. Dit maakt werknemers vatbaar voor het ontwikkelen van werkstress. 

Spanningen in de thuissituatie

De grote meerderheid (tot 97%) van de werknemers in de sector is man. Ondanks de stijgende leeftijd onder werknemers, heeft nog steeds het grootste gedeelte hiervan een gezin met (kleine) kinderen. U kunt zich voorstellen dat een werksituatie waarbij een werknemer steeds twee of drie weken van huis is om vervolgens steeds weer twee of drie weken thuis door te brengen, de nodige spanningen oplevert in de gezinssituatie. Onderzoeken die hiernaar gedaan zijn, bevestigen dit. Deze spanningen dragen vaak bij aan werkstress van de werknemer. U kunt denken aan: 

• het (van beide kanten) steeds opnieuw moeten aanpassen aan de aan- en afwezigheid van de partner;
• de plotselinge betrokkenheid bij dagelijkse bezigheden – of juist het gebrek daaraan – tijdens de onshore periode;
• zorgen van de achterblijvers over de veiligheid van de offshore-werknemer;
• problemen in de ouder-kindrelatie, voornamelijk bij hele kleine kinderen en tieners.

Gemiddelde leeftijd stijgt

Vergrijzing zien we door de hele samenleving. Ook in de offshore sector zien we dat de gemiddelde leeftijd van werknemers stijgt. Uit onderzoek dat gedaan werd onder offshore werknemers bleek dat het werken in ploegendiensten voor twee of drie weken aan één stuk meer stress oplevert naarmate de leeftijd stijgt. Daarnaast levert het offshore werken op latere leeftijd weer nieuwe uitdagingen op het gebied van de werk-privé balans, bijvoorbeeld wanneer kinderen volwassen worden en partners veel alleen thuis zijn.

Machocultuur

Over het algemeen is er in de offshore wereld nog steeds sprake van een overheersende machocultuur. Ondanks toenemende pogingen om hier verandering in te brengen, speelt dit nog steeds een grote rol. Zo lezen we in het artikel van De Standaard dat zelfs jaarlijkse vragenlijsten van de werkgever over mentaal welzijn niet serieus werden ingevuld en dat hier vrij lacherig over werd gedaan. Deze cultuur zorgt ervoor dat het onderwerp werkstress moeilijk bespreekbaar gemaakt kan worden en dat medewerkers de signalen negeren of niet herkennen bij zichzelf en anderen. Laat staan dat er aan preventie of tijdige behandeling kan worden gedaan. 

Werkstress voorkomen

Werkstress is een groot probleem en de cijfers hieromtrent groeien jaarlijks. Wat kunt u als werkgever doen aan werkstress preventie op de werkvloer? 

Werk aan veiligheid

Zoals we lazen in het artikel in de Standaard, speelde een gevoel van onveiligheid een grote rol in het ontwikkelen van werkstress en uiteindelijk een burnout. Een gevoel van veiligheid is cruciaal om het werk goed te kunnen uitvoeren. Zeker in de offshore sector, waar de risico’s groot zijn. Maak veiligheid daarom een grote prioriteit en zorg dat uw werknemers dit ook zo ervaren. Degenen op de werkvloer kunnen vaak het beste beoordelen waar risico’s en verbeterpunten liggen op het gebied van veiligheid. Neem eventuele suggesties daarom serieus en stimuleer uw medewerkers om hun zorgen te uiten.

Maak het onderwerp bespreekbaar

In het bijzonder op plekken waar een machocultuur heerst, is het belangrijk om extra te investeren in het bespreekbaar maken van werkstress en alles wat ermee te maken heeft. Dit vergt meer dan alleen het afnemen van een jaarlijkse vragenlijst of het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Het vergt een ware cultuurverandering. Een mooi voorbeeld hiervan werd omschreven in een artikel in de Harvard Business Review. Hier bleek dat het loslaten van de machocultuur en het bespreken van ‘taboe-onderwerpen’ als werkdruk een grote verandering teweeg bracht. De werknemers ervoeren een groter gevoel van veiligheid en de sfeer verbeterde. Het zorgde bovendien voor 84% minder ongevallen en verhoging van de productiviteit en efficiëntie.

Lees ook onze blog over het tijdig signaleren en reduceren van werkstress bij uw offshore personeel.

Wees flexibel waar mogelijk

Onderzoek waar u flexibel kunt omgaan met de werkomstandigheden van specifieke of groepen werknemers. We bespraken hierboven dat bijvoorbeeld oudere werknemers de werkomstandigheden als zwaarder kunnen ervaren. Zij blijken bovendien meer behoefte te hebben aan privacy in de slaapruimte. Bespreek met uw medewerkers waar de behoeften liggen en waar u hen regie kunt geven over hun werksituatie. 

Takeaways

• Werkstress is vaak een combinatie van privé-, werk, en persoonlijkheidsfactoren.
• Werkstress is een groeiend probleem en wordt door veel werkgevers als een groot arbeidsrisico gezien.
• De offshore sector kent specifieke risico’s op het gebied van werkstress. Zo spelen gevaarlijke werkomstandigheden, spanningen in de thuissituatie, een steeds hogere gemiddelde leeftijd en de machocultuur een grote rol.
• Als werkgever kunt u verschillende dingen doen om de kans op werkstress te verkleinen. Werk aan veiligheid, maak het onderwerp bespreekbaar en wees flexibel waar mogelijk.