De rol van zelfzorg en balans bij het voorkomen van werkstress in de maritieme sector

Werkstress kan een enorme tol eisen van maritieme professionals. Werknemers in de maritieme sector hebben vaker te maken met ongevallen als gevolg van het werk, excessief alcoholgebruik, drugsgebruik en gaan eerder met pensioen dan hun collega’s op het vasteland. In het algemeen liggen de oorzaken van werkstress besloten in de combinatie van de persoon van de werknemer, zijn privéleven en de omstandigheden op het werk. In de maritieme sector kampen werknemers bovendien met een gebrek aan voldoende slaap, de druk die het varen op persoonlijke relaties legt en de lange werkdagen onder vaak extreme weersomstandigheden. Als het rommelt aan het thuisfront, maakt het gevoel zo ver weg te zijn werknemers machteloos. Welke rol kan zelfzorg en balans spelen bij het voorkomen van werkstress in de maritieme sector? Op deze vraag proberen wij in dit blog een antwoord te geven.

Werkstress in de maritieme sector: Een groeiend probleem dat aandacht verdient

Werkstress in de maritieme sector is een alledaagse realiteit voor maritieme professionals. Met de krapte op de arbeidsmarkt maar ook door de toenemende digitalisering in onze samenleving, wordt werkstress in de maritieme sector een groeiend probleem dat aandacht verdient. In de Nationale Enquête arbeidsomstandigheden 2021 van TNO en het CBS, geeft 37 procent van de werknemers aan dat werkdruk en werkstress de belangrijkste redenen zijn voor werkgerelateerd verzuim. In de sectoren informatie en communicatie en bij financiële instellingen komt het percentage zelfs boven de 50 procent uit. In de maritieme sector spelen extra factoren mee die voor veel werkstress kunnen zorgen. 

Werken onder zware en gevaarlijke omstandigheden in de maritieme sector

Werken in de maritieme sector betekent vaak dat werknemers op het water verkeren en onder zware omstandigheden moeten werken. Sommigen werken op een binnenvaartschip, anderen op een tanker of containerschip.  

Vanwege de vaak zware weersomstandigheden, werkzaamheden aan het schip en ook het vervoer van gevaarlijke stoffen moeten werknemers altijd op hun hoede zijn voor gevaarlijke situaties. Dit kan de nodige druk en op termijn de nodige werkstress opleveren. Zo haalde het ongeluk met een container met chloorgas in juni 2022 in Jordanië het wereldnieuws. Bij het laden van de container met chloorgas op een schip viel deze en scheurde open waardoor het giftige chloorgas kon ontsnappen. De gevolgen waren desastreus met 12 doden en ruim 260 gewonden.

Ook het werken op een klein oppervlak waarbij weinig privacy is, werkt isolerend en kan de nodige werkstress opleveren. Een bemanningslid kan tenslotte niet even een wandeling in het park maken als hij het even heeft gehad met een collega. Andere stressfactoren die specifiek zijn voor de maritieme sector zijn:

• lange tijd van huis zijn;
• gebrek aan autonomie (werktijden, tempo);
• extreme weersomstandigheden;
• lange werkdagen (ploegendiensten).

Werkstress kan leiden tot ziekteverzuim en onverhoopt tot een burn-out bij uw werknemers, waarbij u als werkgever lange tijd verantwoordelijk blijft voor hun re-integratie. U loopt hierbij het risico dat de continuïteit van uw onderneming in het geding komt, juist bij een krappe arbeidsmarkt is het vinden van nieuw talent lastig. Daarnaast moet u zich van de Arbowet inzetten voor een veilige en gezonde werkplek. 

Lees ons blog over hoe u werkdruk kunt managen om werkstress te voorkomen. In ons blog vindt u nuttige tips hierover!

Zelfzorg en balans van vitaal belang voor maritieme professionals

Zelfzorg is van vitaal belang voor maritieme professionals bij het voorkomen van werkstress omdat zij vaak weinig autonomie hebben bij het uitvoeren van hun taken. Werknemers kunnen niet altijd aan de oorzaken van werkstress ontkomen. Werken op een schip betekent: lange dagen maken in regelmatig zware weersomstandigheden, moeite om goed te slapen, weinig contact met het thuisfront dat een luisterend oor en steun kan bieden, en niet makkelijk van conflictsituaties kunnen weglopen. Daarom moeten werknemers in de maritieme sector goed voor zichzelf zorgen. 

Zelfzorg en balans om werkstress te voorkomen

Bij zelfzorg gaat het om belangrijke lichaamsfuncties die zowel belangrijk zijn voor de vereiste energie om te presteren als voor de mentale gesteldheid en het behouden van veerkracht in moeilijke situaties. Lichaamsfuncties als slapen, eten en bewegen zijn essentieel, maar zelfzorg kan ook breder toegepast worden. U moet dan denken aan:

• regelmatig bewegen
• gezond eten en drinken

• voldoende (nacht)rust
• tijd doorbrengen met dierbaren
• luisteren naar het eigen lichaam
• hobby’s 

• eigen grenzen bewaken
• gezond egoïstisch zijn
• zelfacceptatie
• eigen keuzes maken

U als werkgever of HRM heeft een belangrijke taak uw werknemers te helpen aan zelfzorg te doen. Een goed voorbeeld doet volgen. Als u erin slaagt zelfzorg toe te passen, ook tijdens uw werktijd, dan zullen werknemers makkelijker aan zelfzorg kunnen doen tijdens hun werk en daarbuiten. Werkgevers en HR zijn bij uitstek degenen die de bedrijfscultuur bepalen en uitdragen via werving en selectie, beleid en instrumenten als employee-benefitsprogramma’s.

Zelfzorg tips bij het het voorkomen van werkstress in de maritieme sector

• Eet goed en drink genoeg water.

Eet gezond, bij voorkeur elke dag groenten, fruit, vette vis, kip en probeer het eten van koolhydraten, toegevoegde suikers en rood vlees te beperken. Een gezond dieet en dito eetpatroon geven de noodzakelijke dagelijkse energie en daarmee de productiviteit die verlangd wordt.

• Neem op tijd pauzes. Gebruik een timemanagement-app zoals ‘Marinara: Pomodoro assistent’. Dit helpt uw werknemers regelmatig een pauze te nemen als dat kan gezien hun werkzaamheden. Stimuleer uw werknemers om tijdens de pauzes te bewegen voor een goede distributie van zuurstof en voedingstoffen in het lichaam.

• Moedig uw werknemers om zowel op de wal als tijdens hun verblijf op zee te sporten en genoeg te bewegen. Creëer goede faciliteiten op de schepen waar zij kunnen sporten en geef hen een abonnement voor de periode dat zij aan wal zijn. Een abonnement kan ook ‘tailor made’ zijn en naast sport ook voor yoga, sportmassages, alternatieve therapieën enz. worden aangeboden. ‘Employee Engagement’ bereikt u alleen door te vragen en te onderzoeken wat uw werknemers graag willen als secundaire arbeidsvoorwaarden. Uw werknemers worden productiever en voelen zich meer gemotiveerd als zij betrokken worden bij maatregelen die hun welzijn beïnvloeden.
• Geef voldoende aandacht aan slaap. Slaap is van cruciaal belang voor het functioneren van de hersenen en van het lichaam, wat weer implicaties heeft voor de productie van werknemers. Zonder goede slaap kunnen werknemers zich niet goed concentreren op hun taken maar ook niet op veiligheidsrisico’s die latent aanwezig zijn tijdens het werken op een schip. Stimuleer uw werknemers om aan slaaphygiëne te doen om een kwalitatief goede slaap te vatten.
• Zelfzorg moet een automatisme worden. Stimuleer uw werknemers om, daar waar het kan, een moment rust voor zichzelf in te plannen. Elke dag tijd maken voor een lunchpauze of een wandeling, of ontspanningsoefeningen of meditatie. Zet dit in uw agenda en stimuleer uw werknemers dit ook te doen.
• Leer uzelf aan om uw werknemers te bedanken voor hun inzet. Stimuleer hen dat ook naar collega’s te doen. Waardering tonen brengt positiviteit zowel bij de zender als bij de ontvanger. Een compliment spreekt zelfwaardering en verbinding met anderen aan. Bij het maken van een compliment wordt dopamine aangemaakt in de hersenen waardoor wij een gelukkig en positief gevoel krijgen. Andersom kan negatieve feedback ook echt pijn doen.
  

De rol van zelfzorg bij het voorkomen van werkstress in de maritieme sector is dus belangrijk. Een goede balans tussen werk en privé is dat net zo. Lees hierover meer in ons blog over optimale vitaliteit op de werkvloer.

Hoe maritieme professionals werkstress hebben overwonnen 

In het “Professional Mariner Journal of the Maritime Industry” van april 2015 schrijft Kelly Sweeney, die onder andere op een olietanker heeft gewerkt en als kapitein vaart op verschillende commerciële schepen, dat hij persoonlijk veel heeft gehad aan ademhalingstechnieken en meditatie om te kunnen ontspannen. 

Kelly werkte in 1995 als derde stuurman op een tanker toen hij begon met ademhalingstechnieken en meditatie; getriggerd door de stressvolle dagen op het schip als gevolg van problemen met de apparatuur en een bemanning die niet goed in zijn vel zat. Hij ging elke dag 15 minuten rustig in zijn hut zitten en concentreerde zich op zijn ademhaling en niet op gedachten die de revue passeerden. Als er een negatieve gedachte bij hem opkwam, liet hij deze gaan in plaats van erbij stil te staan. 

Peter vertelt dat hij in zijn lange loopbaan als maritieme professional zag dat een aantal maritieme bedrijven meer oog kregen voor de knelpunten waarmee veel bemanningsleden kampten. Soms ging het op het eerste gezicht om simpele zaken als WiFi aan boord. Hiermee werd het makkelijker voor de bemanning om contact te houden met vrienden en geliefden op de wal. Toch is hij van mening dat veel bedrijven in de maritieme sector zich niet volledig bewust zijn van de schadelijke effecten van werkstress op zeevarenden en de invloed ervan op het reilen en zeilen op schepen. 

Conclusie

De rol van zelfzorg en balans is van cruciaal belang bij het voorkomen van werkstress in de maritieme sector. Werknemers in deze sector worden geconfronteerd met specifieke stressfactore, zoals werken onder zware en gevaarlijke omstandigheden, lange periodes van afwezigheid van huis, gebrek aan autonomie en lange werkdagen. Deze factoren kunnen leiden tot ernstige werkstress, wat kan resulteren in ziekteverzuim en zelfs burn-out.

Hoewel sommige oorzaken van werkstress moeilijk te vermijden zijn vanwege de aard van het werk, kunnen maritieme professionals zelfzorg toepassen om de impact van stress te verminderen. Zelfzorg omvat regelmatig bewegen, gezond eten en drinken, voldoende rust, tijd doorbrengen met dierbaren, luisteren naar het eigen lichaam, hobby’s beoefenen, eigen grenzen bewaken, gezond egoïstisch zijn, zelfacceptatie en eigen keuzes maken.

Werkgevers en HR-afdelingen hebben een belangrijke rol in het ondersteunen en faciliteren van zelfzorg bij werknemers. Dit kan worden bereikt door een bedrijfscultuur te creëren die zelfzorg en balans bevordert, goede faciliteiten op de schepen aan te bieden voor sport en ontspanning en werknemers te betrekken bij het bepalen van secundaire arbeidsvoorwaarden die hun welzijn bevorderen.

Take-aways

• Werkstress in de maritieme sector is een groeiend probleem dat aandacht verdient. Het heeft gevolgen voor de gezondheid en veiligheid van werknemers en kan leiden tot ziekteverzuim en burn-out.
• Zelfzorg en balans spelen een essentiële rol bij het voorkomen van werkstress. Maritieme professionals kunnen zelfzorg toepassen door gezonde gewoonten aan te nemen, voldoende rust te nemen en hun eigen grenzen te bewaken.
• Werkgevers en HR-afdelingen moeten zelfzorg en balans ondersteunen en faciliteren. Dit kan onder andere worden bereikt door het creëren van een bedrijfscultuur die zelfzorg bevordert en het bieden van faciliteiten en secundaire arbeidsvoorwaarden die het welzijn van werknemers verbeteren.
• Praktische tips zoals gezond eten, regelmatig bewegen, voldoende rust nemen en het tonen van waardering, kunnen bijdragen aan het verminderen van werkstress in de maritieme sector.
• Persoonlijke verhalen tonen aan dat zelfzorgtechnieken, zoals ademhalingsoefeningen en meditatie effectief kunnen zijn bij het verminderen van werkstress in de maritieme sector.