Implementatie van terugkeertrajecten na verzuim voor industrie-werknemers

Bent u HR- of HSE-manager in een sector met verhoogde veiligheids- en gezondheidsrisico’s, zoals de maakindustrie? Dan weet u als geen ander hoe ingrijpend het is wanneer een medewerker uitvalt. Productiviteit komt onder druk te staan, en onderbezetting kan de veiligheid in gevaar brengen. Een goed opgezette implementatie van terugkeertrajecten (of re-integratietrajecten) na verzuim is daarom onmisbaar. Het helpt werknemers sneller en duurzamer terug te keren naar hun functie, terwijl u de continuïteit van uw bedrijfsprocessen waarborgt. In deze blog bespreken we:

• de belangrijkste uitdagingen in uw sector;
• praktische oplossingen en innovatieve tools;
• een stappenplan voor een effectief terugkeertraject;
• inspirerende praktijkvoorbeelden;
• hoe u voldoet aan wet- en regelgeving.

Uitdagingen in uw sector

1. Hoge veiligheidsrisico’s

In de industrie zijn de arbeidsomstandigheden complex en zwaar. Werknemers werken vaak met gevaarlijke stoffen en moeten fysiek zware taken uitvoeren. Uit onderzoek van TNO (2024) blijkt dat fysieke belasting een van de grootste oorzaken is van langdurig verzuim. Een aantal belangrijke resultaten:

• 35% van de werknemers in de industrie verricht fysiek belastend werk.
• 59% van alle werknemers had het afgelopen jaar klachten aan het bewegingsapparaat.
• Dit leidt tot verzuimkosten van €1,5 miljard per jaar.

Voor bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen, gelden aanvullende veiligheidseisen via de Aanvullende Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (ARIE). Deze regeling verplicht bedrijven om risico’s te inventariseren en maatregelen te nemen om zware ongevallen te voorkomen, wat direct van invloed is op de veiligheid van werknemers. Werknemers lopen niet alleen risico op fysieke blessures, maar ook op gezondheidsschade door blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

2. Krappe planning en deadlines

Productie en projecten draaien vaak 24/7. Stilstand door verzuim heeft een grote impact op de productiviteit en de kosten. Een onderbezet team kan leiden tot vertragingen en onveilige situaties. Daarnaast heeft langdurig ziekteverzuim grote gevolgen voor uw bedrijf en uw werknemers. Hieronder vindt u enkele belangrijke gevolgen.

• Ziekteverzuim leidt tot een lagere productiviteit en kan de bedrijfscontinuïteit verstoren.
• De kosten van ziekteverzuim worden vaak onderschat. Het is belangrijk om niet alleen de directe, maar ook de indirecte kosten in kaart te brengen.
• Ziekteverzuim kan een negatieve uitwerking hebben op andere werknemers. Onderbezetting kan bijvoorbeeld leiden tot een hogere werkdruk, wat weer meer verzuim kan veroorzaken. Een goed inzicht in deze gevolgen is essentieel voor de effectieve implementatie van terugkeertrajecten na ziekteverzuim van werknemers.

3. Internationale werknemerspopulatie

Als uw organisatie medewerkers heeft met uiteenlopende achtergronden, talen en culturen dan moeten medische keuringen, training en begeleiding hierop aansluiten. Dit vraagt om maatwerk en flexibiliteit.

Het werken aan diversiteit en inclusie brengt uitdagingen met zich mee. Een van de belangrijkste is het aanpakken van bewuste en onbewuste vooroordelen. Zelfs zonder dat u het doorheeft, kunt u aannames maken die leiden tot een minder gelijkwaardige behandeling. Deze vooroordelen kunnen een diverse werkcultuur in de weg staan en onbedoeld ongelijkheid creëren. Ook traditionele wervingsprocessen kunnen diversiteit belemmeren. Door vast te houden aan standaard selectiecriteria of te veel te leunen op bestaande referenties, bestaat het risico dat kandidaten worden geselecteerd die sterk lijken op de huidige medewerkers.

4. Wet- en regelgeving

De Wet verbetering poortwachter stelt werkgevers in de industrie voor flinke uitdagingen, vooral door de fysieke en mentale belasting van veel functies. Re-integratie in de eigen functie (eerste spoor) is vaak lastig vanwege de zware arbeidsomstandigheden, terwijl re-integratie in het tweede spoor (naar een externe functie) tijdrovend en kostbaar kan zijn. Daarnaast brengt de wet hoge loondoorbetalingsverplichtingen en administratieve lasten met zich mee, wat extra druk legt op bedrijven die al te maken hebben met strakke deadlines en continuïteit van de productie. Veiligheidsrisico’s en de al eerder genoemde internationale diversiteit compliceren het proces verder.

Oplossingen en praktische maatregelen bij implementatie terugkeertrajecten na verzuim

Fysieke ondersteuning

• Hulpmiddelen: gebruik exoskeletten, hijsgereedschap en ergonomische werkbanken om fysieke belasting te verminderen.
• Taakroulatie: wissel taken af om repetitieve belasting te voorkomen.
• Gefaseerde werkhervatting: begin met 50% van de normale taken en bouw geleidelijk op.

Mentale ondersteuning

• Coaching en stressmanagement: help medewerkers omgaan met werkdruk.
• Preventief Medisch Onderzoek (PMO): signaleer fysieke en mentale klachten vroegtijdig.
• Mentale gezondheidsprogramma’s: bied trainingen aan over veerkracht en werk-privébalans. Denk hierbij aan meer flexibiliteit geven aan werknemers over waar en wanneer ze werken.

Wet- en regelgeving

• Voldoe aan de Arbowet en de Wet verbetering poortwachter.
• Stel een Plan van aanpak op met concrete doelen en evaluatiemomenten.
• Zorg voor regelmatig overleg tussen HR, de bedrijfsarts of arbodienst en de medewerker.

Het belang van communicatie en maatwerk bij de implementatie van terugkeertrajecten na verzuim

Een succesvol terugkeertraject na ziekteverzuim begint met goede communicatie. Regelmatig overleg tussen de werkgever, werknemer en arbodienst of bedrijfsarts is essentieel om een transparante aanpak te waarborgen en de voortgang te monitoren. In een sector waar veiligheid en productiviteit centraal staan, is het cruciaal dat alle partijen goed op de hoogte zijn van hun rechten en plichten. Dit voorkomt niet alleen misverstanden, maar zorgt ook voor een soepel en efficiënt verloop van het traject.

Maatwerk

In de industrie is maatwerk nog belangrijker dan elders. Het re-integratietraject moet volledig afgestemd zijn op de individuele situatie van de medewerker, waarbij zowel fysieke als mentale aspecten worden meegenomen. Denk aan aanpassingen in werktijden, het gebruik van hulpmiddelen zoals exoskeletten, of het tijdelijk verlichten van taken. Daarnaast is aandacht voor mentale belasting, zoals stress door hoge werkdruk of onregelmatige diensten, onmisbaar. Een betrokken bedrijfsarts en deskundige verzuimbegeleiding van een arbodienst spelen hierbij een sleutelrol.

Samenwerking en betrokkenheid zijn de pijlers van een succesvolle re-integratie in de industrie. Door gezamenlijk te werken aan een veilige en duurzame terugkeer, wordt niet alleen het herstel van de medewerker bevorderd, maar ook de continuïteit van het bedrijf gewaarborgd. Dit draagt bij aan een gezonde en productieve bedrijfscultuur, waar veiligheid en welzijn voorop staan. 

Stappenplan voor een effectief terugkeertraject

Stap 1: Intake en Plan van aanpak

• Voer een grondige intake uit met de bedrijfsarts of arbodienst en HR.
• Bepaal de belastbaarheid van de medewerker en eventuele aanpassingen in taken of werktijden.
• Stel een Plan van aanpak op met duidelijke doelen, termijnen en evaluatiemomenten.

Stap 2: Gefaseerde werkhervatting

• Begin met lichtere taken en bouw geleidelijk op. Voorbeeld: een medewerker met rugklachten kan starten met een aangepast rooster en ondersteuning van een exoskelet.
• Stel concrete criteria vast per fase, zoals “na twee weken klachtenvrij tillen” of ”naar 75% van de taakbelasting.”

Stap 3: Regelmatige evaluatie en bijsturing

• Plan vaste evaluatiemomenten met de medewerker, leidinggevende en bedrijfsarts.
• Pas het Plan van aanpak aan waar nodig.
• Let extra op medewerkers met een internationale achtergrond of beperkte taalvaardigheid. Overweeg meertalige formulieren of een tolk.

Stap 4: Volledige werkhervatting en follow-up

• Blijf nazorg bieden, bijvoorbeeld via een periodiek medisch onderzoek (PMO) of consult na drie maanden.
• Monitor of de medewerker de fysieke en mentale belasting aankan.

Het volgen van dit stappenplan helpt u met de implementatie van geslaagde terugkeertrajecten na het verzuim van uw werknemers.

Praktijkcasus: ENGIE Dordrecht

Context

Bij ENGIE Centrale Prefabricage in Dordrecht werken ongeveer 100 lassers en fitters die intensief las- en slijpwerk verrichten. Dit werk gaat vaak gepaard met tillen, kracht zetten en werken bij hoge temperaturen.

Maatregelen

• Technische hulpmiddelen: exoskeletten, hijsgereedschap en verstelbare werkbanken.
• Taakroulatie: medewerkers wisselen taken af om overbelasting te voorkomen.
• Leer- en aanspreekcultuur: nieuwe medewerkers leren tijdens hun opleiding hoe ze gezond en veilig kunnen werken.

Resultaat

• Medewerkers kunnen veilig en duurzaam terugkeren naar hun functie.
• Voorbeeld: Lassers zoals Gerard konden dankzij een exoskelet en een aangepast rooster blijven werken, ondanks rugklachten.

Innovatieve tools bij implementatie terugkeertrajecten verzuim

1. VR- en simulatortraining

• Biedt een realistische oefenomgeving zonder fysieke risico’s.
• Vergroot zelfvertrouwen en vaardigheden vóór volledige werkhervatting.

2. Wearables

• Monitoren hartslag en stressniveaus om overbelasting te signaleren.
• Voorbeeld: Een wearable kan een signaal geven wanneer een medewerker te lang in dezelfde houding werkt.

3. Digitaal dashboard

• Biedt real-time inzicht in verzuim en re-integratieprocessen.
• Analyseer trends en stuur bij waar nodig.

Voordelen van succesvolle implementatie terugkeertrajecten na verzuim

• Lagere verzuimkosten: medewerkers keren sneller en veiliger terug.
• Hogere tevredenheid: werknemers voelen zich ondersteund, wat hun loyaliteit vergroot.
• Veiligere werkvloer: structurele aanpassingen en evaluaties verminderen het aantal ongevallen.
• Positief imago: u profileert zich als een verantwoordelijke en aantrekkelijke werkgever.

Lees ook onze blog “Analyse van verzuimoorzaken en implementatie van gerichte oplossingen”.

Conclusie

Een juiste implementatie van terugkeertrajecten na verzuim is geen verplichting, maar een kans om uw bedrijf veiliger, productiever en aantrekkelijker te maken. In sectoren met verhoogde veiligheids- en gezondheidsrisico’s, zoals offshore, maritiem en energie, is een effectief re-integratiebeleid essentieel. Door in te zetten op fysieke en mentale ondersteuning, innovatieve tools zoals exoskeletten en wearables, en een sterke re-integratie of terugkeercultuur, kunt u langdurig verzuim voorkomen en de continuïteit van uw bedrijfsprocessen waarborgen.

Het is belangrijk om rekening te houden met de specifieke uitdagingen in uw sector, zoals hoge veiligheidsrisico’s, krappe deadlines en een internationale workforce. Door samen te werken met deskundige arbodiensten, regelmatig te evalueren en maatwerk te bieden, kunt u niet alleen voldoen aan wet- en regelgeving, maar ook een gezonde en productieve bedrijfscultuur creëren. Zo zorgt u ervoor dat uw medewerkers veilig en duurzaam kunnen terugkeren naar hun functie, wat bijdraagt aan een positief imago en lagere verzuimkosten.

Take aways

• Terugkeertrajecten zijn essentieel in sectoren met hoge veiligheids- en gezondheidsrisico’s, zoals de maakindustrie, om langdurig verzuim te voorkomen en de continuïteit van bedrijfsprocessen te waarborgen.
• Hoge veiligheidsrisico’s en fysieke belasting zijn belangrijke oorzaken van verzuim in de industrie. 35% van de werknemers verricht fysiek belastend werk, en 59% heeft klachten aan het bewegingsapparaat.
• ARIE-regeling: bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen moeten risico’s inventariseren en maatregelen nemen om zware ongevallen te voorkomen, wat direct van invloed is op de veiligheid van werknemers.
• Krappe planning en deadlines in de industrie maken onderbezetting door verzuim extra problematisch, met gevolgen voor productiviteit en veiligheid.
• Internationale werknemerspopulatie: medewerkers met uiteenlopende achtergronden vragen om maatwerk in re-integratietrajecten, zoals taalondersteuning en cultuursensitieve begeleiding.
• Wet verbetering poortwachter: verplicht werkgevers tot loondoorbetaling en re-integratie-inspanningen, wat extra druk legt op bedrijven in de industrie vanwege de complexiteit van fysiek zware functies.
• Fysieke ondersteuning: gebruik hulpmiddelen zoals exoskeletten, hijsgereedschap en ergonomische werkbanken om fysieke belasting te verminderen.
• Mentale ondersteuning: bied coaching, stressmanagement en mentale gezondheidsprogramma’s om werknemers te helpen omgaan met werkdruk.
• Gefaseerde werkhervatting: begin met lichtere taken en bouw geleidelijk op om terugval te voorkomen.
• Innovatieve tools: VR-trainingen, wearables en digitale dashboards kunnen het re-integratieproces ondersteunen en veiliger maken.
• Praktijkvoorbeeld ENGIE Dordrecht: door technische hulpmiddelen, taakroulatie en een sterke leer- en aanspreekcultuur kunnen medewerkers veilig en duurzaam terugkeren naar hun functie.
• Voordelen van een succesvol terugkeertraject:
  • lagere verzuimkosten
  • hogere tevredenheid en loyaliteit onder medewerkers
  • veiligere werkvloer met minder ongevallen
  • positief imago als verantwoordelijke werkgever