In een steeds vergrijzende samenleving, waar werknemers langer moeten doorwerken, wordt het belang van proactieve gezondheidsprogramma’s steeds duidelijker. De fysieke eisen van bepaalde functies in combinatie met maatschappelijke veranderingen zoals hybride werken en mantelzorg, dragen bij aan verhoogde werkstress en ziekteverzuim. In maart van dit jaar 2024 adviseerden het RIVM en TNO het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid om aanvullend beleid te ontwikkelen om toename van werkstress te voorkomen. We onderzoeken in deze blog hoe proactieve gezondheidsprogramma’s niet alleen bijdragen aan de gezondheid van werknemers, maar ook aan de productiviteit en duurzaamheid van organisaties.
Waarom proactieve gezondheidsprogramma’s?
Proactieve gezondheidsprogramma’s richten zich op het voorkomen van gezondheidsproblemen voordat deze zich voordoen. Dit is van groot belang in fysiek veeleisende functies, waar werknemers dagelijks worden blootgesteld aan zware fysieke belasting.
Fysieke overbelasting in het werk komt voor in functies waarbij werknemers bepaalde werkhoudingen moeten innemen en waar overbelasting ontstaat doordat er sprake is van een verstoord evenwicht tussen de fysieke belasting van werknemers en hun fysieke belastbaarheid. Dit kan gebeuren bij :
- knielen;
- gebukt werken;
- bovenhands werken;
- langdurig staan.
Daarnaast kan ook fysieke overbelasting ontstaan als werknemers bepaalde bewegingen herhaaldelijk moeten uitvoeren waarbij zij moeten:
- tillen;
- dragen;
- duwen;
- trekken.
Het gevolg hiervan kan zijn dat werknemers lichamelijke klachten ontwikkelen aan:
- rug;
- nek;
- schouders;
- arm en ellebogen;
- heupen;
- knieën;
- enkels en voeten;
- handen en polsen;
Voorkomen is beter dan genezen
Voorkomen van deze aandoeningen is beter dan het genezen ervan om verschillende redenen. Ten eerste vermindert u hiermee de kans op ziekteverzuim, u bevordert een gezonde en productieve werkomgeving waarin uw werknemers graag hun beste beentje voor zetten en u bouwt hiermee ook aan uw “employer branding”. Door te investeren in preventieve maatregelen kunnen veelvoorkomende gezondheidsproblemen zoals rugklachten, spier- en gewrichtspijn en stressgerelateerde aandoeningen worden voorkomen. TNO becijferde over het jaar 2021 dat 38% van de werknemers met een beroepsziekte, een beroepsziekte had aan het bewegingsapparaat. De totale kosten voor loondoorbetaling bij ziekteverzuim hierbij waren 1,7 miljard euro.
Proactieve gezondheidsprogramma’s belangrijk voor fysiek veeleisende functies
Gezonde werknemers zijn over het algemeen productiever en meer gemotiveerd. Proactieve gezondheidsprogramma’s in fysiek veeleisende functies kunnen bijdragen aan een hoger energieniveau en een betere concentratie, wat leidt tot efficiëntere werkprocessen en een hogere output. De uitdagingen om werknemers langer gezond aan het werk te houden nemen alleen maar toe. De pensioenleeftijd stijgt, wat betekent dat werknemers langer fit moeten blijven. In de praktijk blijkt echter dat nog steeds te veel mensen uitvallen en aanspraak moeten maken op een WIA-uitkering.
Verlagen van de kosten met behulp van proactieve gezondheidsprogramma’s
Hoewel de implementatie van gezondheidsprogramma’s een investering vergt, wegen de voordelen ruimschoots op tegen de kosten. Verminderd ziekteverzuim betekent minder vervangingskosten en minder uitgaven aan en re-integratie en begeleiding door bedrijfsarts of arbodienst. In een studie, uitgevoerd in opdracht van TNO, werd duidelijk aangetoond dat werknemers die sporten beduidend minder en minder lang verzuimen. Proactieve gezondheidsprogramma’s zijn hierom belangrijk voor fysiek veeleisende functies
Zittend werk vs fysiek veeleisende functies
Opmerkelijk was dat de resultaten significant waren bij werknemers met voornamelijk zittend werk. Voor werknemers in fysiek veeleisende functies waren de verschillen in verzuim minder significant. Dit kwam doordat een deel van de noodzakelijke fysieke activiteit tijdens het werk werd verricht, waardoor deze werknemers minder intensief hoefden te sporten of te bewegen buiten werktijd.
Essentie van een effectief gezondheidsprogramma
Een succesvol gezondheidsprogramma moet bestaan uit een aantal onderdelen om effectief te zijn. Gezondheidschecks en medische keuringen zijn belangrijke onderdelen van een gezondheidsprogramma. Regelmatige gezondheidschecks en medische keuringen helpen bij het vroegtijdig opsporen van potentiële gezondheidsrisico’s bij uw werknemers. Dit stelt u in staat om tijdig in te grijpen en ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen. Naast regelmatige gezondheidschecks en medische keuringen behoren interventies bij ergonomie, bewegen en sporten en het mentale welzijn van uw werknemers ook tot de essentie van een effectief gezondheidsprogramma.
Ergonomische interventies belangrijk voor fysiek veeleisende functies
Investeren in ergonomisch verantwoorde werkplekken kan het risico op lichamelijke klachten aanzienlijk verminderen. Dit omvat aanpassingen aan werkstations, gereedschappen en de werkhouding van werknemers. In een studie gedaan naar geïntegreerde zorg om invaliditeit veroorzaakt door chronische lage rugpijn te verminderen, bleek dat de effectiviteit van een geïntegreerd zorgprogramma verrassend hoog was. Dit zorgprogramma bestond onder andere uit ergonomische interventies op de werkplek van de patiënten met chronische lage rugpijn. Patiënten die deelnamen aan het geïntegreerde zorgprogramma werden betrokken bij participatieve ergonomische interventies. Dit betekende dat zij actief meedachten over oplossingen voor ergonomische problemen op hun werkplek. De patiënten varieerden in leeftijd van 18 tot 65 jaar en waren minstens twaalf weken arbeidsongeschikt door lage rugpijn.
Resultaten
De resultaten waren opmerkelijk: de gemiddelde duur tot terugkeer naar werk was 88 dagen voor de groep patiënten die het geïntegreerde zorgprogramma volgde, vergeleken met 208 dagen voor de controlegroep die de gebruikelijke zorg kreeg. De onderzoekers, waaronder professor Willem van Mechelen van het Amsterdams Universitair Medisch Centrum(VUmc), concludeerden dat het geïntegreerde zorgprogramma de invaliditeit door chronische lage rugpijn aanzienlijk had verminderd.
Verzuimkostenvermindering als gevolg van gezondheidsprogramma
In cijfers uitgedrukt betekende dit dat de patiënten in de onderzoeksgroep gemiddeld 120 dagen korter arbeidsongeschikt waren. Het is bekend dat een zieke werknemer tot ruim 400 euro per dag kan kosten, inclusief uitgaven voor vervanging, re-integratie en begeleiding door een bedrijfsarts of arbodienst. Hier liggen dus duidelijke kansen voor werkgevers om de verzuimkosten flink te verminderen.
Bewegingsprogramma’s voor fysiek veeleisende functies
Het aanbieden van bewegingsprogramma’s bestaande uit fitness, fysiotherapie en stretch-sessies kan helpen om de fysieke conditie van werknemers te verbeteren en blessures te voorkomen. Dit is met name belangrijk in fysiek veeleisende functies waar de belasting op het lichaam hoog is zoals bij repeterende handelingen in het transport maar voornamelijk in de landbouw, waar 55% van de werknemers fysiek belastend werk moet verrichten. TNO heeft een Bewust Belast App ontwikkeld voor werkgevers en werknemers om klachten te voorkomen of te verminderen die door fysiek zwaar werk worden veroorzaakt.
Mentale gezondheid en welzijn
Naast fysieke gezondheid is ook aandacht voor de mentale gezondheid van werknemers cruciaal. Sociale steun op de werkvloer door leidingevenden en collega’s is daarbij een voorwaarde. Het inzetten van programma’s die zich richten op stressmanagement, mindfulness en psychologische ondersteuning kunnen bijdragen aan een algeheel betere gezondheid en werktevredenheid bij zowel werknemers als leidingevenden.
Conclusie
Het is duidelijk dat investeren in proactieve gezondheidsprogramma’s essentieel is voor het welzijn en de productiviteit van werknemers in fysiek veeleisende functies. Door preventieve maatregelen te nemen, kunnen organisaties niet alleen ziekteverzuim en bijbehorende kosten verminderen, maar ook een gezonde en gemotiveerde werkomgeving creëren. Het is tijd om actie te ondernemen en te zorgen voor een toekomstbestendige werkplek waarin werknemers langer gezond en productief kunnen blijven werken.
Take aways
- Werknemers moeten langer doorwerken in verband met o.a. vegrijzing, wat het belang van gezondheidsprogramma’s vergroot.
- Aanbevelingen door TNO en RIVM aan het ministerie voor aanvullend beleid om werkstress te voorkomen door maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing en hybride werken.
- Voorkomen van overbelasting door zware fysieke arbeid (knielen, bukken, tillen), vermindert ziekteverzuim en bevordert een gezonde werkomgeving.
- Gezonde werknemers zijn productiever en meer gemotiveerd.
- Minder ziekteverzuim verlaagt vervangingskosten en kosten voor productieverlies.
- Sport en beweging verminderen verzuim in het bijzonder bij zittend werk.
- Gezondheidschecks, ergonomische interventies en bewegingsprogramma’s zijn van groot belang.
- Verminderen invaliditeit door rugpijn, versnelt de terugkeer naar werk.
- Fitness en stretch-sessies voorkomen blessures in fysiek zware functies.
- Stressmanagement en psychologische ondersteuning bevorderen welzijn en tevredenheid.
